νουμουλίτες

Οικογένεια πρωτόζωων της τάξης των τρηματοφόρων. Οι Ν. έχουν διάτρητο ασβεστολιθικό κέλυφος που αποκτά αξιόλογες διαστάσεις (η διάμετρός τους μπορεί να είναι από 6 χιλιοστά έως 14 εκ., ανάλογα με το είδος). Το σχήμα του κελύφους είναι ατρακτοειδές και δημιουργείται από την περιέλιξη ενός σπειροειδούς ελάσματος γύρω από έναν άξονα που περνά από το κέντρο, ξεκινώντας από τον εμβρυϊκό θάλαμο. Η σπειροειδής αύλακα που δημιουργείται έτσι, χωρίζεται σε θαλάμους με εγκάρσια διαφράγματα. Οι Ν. παρουσιάζουν το φαινόμενο του διμορφισμού, δηλαδή των διπλών μορφών του ίδιου είδους (μακροσφαιρική Α και μικροσφαιρική Β), της οποίας παλαιότερα οι παλαιοντολόγοι θεωρούσαν ως δύο διαφορετικά είδη N., ενώ πρόκειται για δύο κύκλους αναπαραγωγής που εναλλάσσονται. Οι Ν. είναι χαρακτηριστικοί των στρωμάτων που σχηματίστηκαν στις τροπικές θάλασσες κατά τη διάρκεια του παλαιογενούς, δηλαδή κατά τις δύο πρώτες υποπεριόδους του καινοζωϊκού αιώνα, το ηώκαινο και το ολιγόκαινο, γι’ αυτό και η περίοδος αυτή ονομάστηκε Νουμμουλιτική. Ο ρόλος των Ν. στον σχηματισμό των ιζημάτων κατά το παρελθόν είναι σημαντικός. Τεράστιες μάζες νουμμουλιτικών ασβεστόλιθων υπάρχουν στα Πυρηναία, στις Άλπεις και στην Ελλάδα. Τη μεγαλύτερη ανάπτυξή τους παρουσίασαν κατά το λουτήσιο (ηώκαινο), ενώ εξαφανίζονται με το τέλος του ολιγόκαινου. Η μεγάλη ποικιλία ειδών και συγχρόνως η ανάπτυξή τους σε περιορισμένη χρονική περίοδο, κάνει τους Ν. από τα πιο σημαντικά καθοδογητικά απολιθώματα, που βοηθούν στον προσδιορισμό της ηλικίας των ιζημάτων στα οποία περιέχονται. Από τα γνωστότερα και μεγαλύτερα είδη (με διάμετρο 14 εκ.) είναι ο n. millecaput και ο n. complanatus, που βρέθηκαν στο Καστέλι της Πεδιάδας στην Κρήτη. Νουμμουλίτες από την Ακουιτανία (Γαλλία). Μικροφωτογραφία νουμμουλιτοφόρου ασβεστόλιθου.